Σχολική άρνηση - Πινόκιο

Το κλασικό παραμύθι του Πινόκιο αναφέρεται στην άρνηση ορισμένων παιδιών να συμμετέχουν στη σχολική ζωή. Ο χαρακτήρας του παιδικού παραμυθιού αποδοκιμάζει τη σχολική πραγματικότητα και αρνείται να συμμετέχει σε αυτή. Βέβαια στην περίπτωση της σχολικής άρνησης τα συμπτώματα διαφοροποιούνται σε ισχύ και χρονική διάρκεια.

Τα παιδιά που εκδηλώνουν συμπτώματα σχολικής άρνησης δυσκολεύονται κυρίως να εισέλθουν στο σχολικό χώρο ή να παραμείνουν σε αυτόν. Εμφανίζουν ιδίως φόβο, άγχος, ανησυχία, ενώ παρουσιάζονται λυπημένα, με έλλειψη αυτοπεποίθησης και μειωμένα κίνητρα. Η σχολική άρνηση συνδέεται αρκετά συχνά και με τη σχολική φοβία, η οποία αφορά ωστόσο συγκεκριμένες καταστάσεις, οι οποίες σχετίζονται με το σχολικό πλαίσιο (π.χ. φοβία για το σχολικό λεωφορείο). Δεν υπάρχει μία και μοναδική ερμηνεία για την εκδήλωση του φαινομένου της σχολικής άρνησης. Η αιτιολογία ποικίλει από παιδί σε παιδί. Καταγράφεται πληθώρα παραγόντων, οι οποίοι αφορούν τόσο το οικογενειακό και σχολικό πλαίσιο, όσο και την ίδια την προσωπικότητα του παιδιού. Οι παράγοντες που εμπλέκονται συχνότερα είναι οι εξής:

• Η μετάβαση από το ένα σχολικό πλαίσιο στο άλλο
• Η ασθένεια ενός συγγενικού προσώπου
• Οικογενειακές δυσκολίες π.χ. μετακόμιση, διαζύγιο
• Φοβίες για ορισμένες πτυχές της σχολικής πραγματικότητας π.χ. διαγωνίσματα, κοινωνική απομόνωση

Εκτός των άλλων, σημειώνεται το άγχος των παιδιών να επιτύχουν σε μαθησιακό επίπεδο. Παραδείγματος χάριν, παιδιά τα οποία αισθάνονται ανασφαλή ως προς την ικανότητά τους να ανταποκριθούν στις σχολικές απαιτήσεις ή στη δημιουργία φιλίας με συμμαθητές ενδεχομένως δύναται να εκδηλώσουν σχολική άρνηση. Επιπρόσθετα, η παραμονή στο σπίτι συνδέεται με πρόσβαση στη τηλεόραση, στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, στα παιχνίδια, στα κατοικίδια, παράγοντες οι οποίοι ενισχύουν την απομάκρυνση από τη σχολική ζωή. 

Για την αντιμετώπιση της σχολικής άρνησης απαιτείται πρωταρχικά η σκιαγράφηση των δυνητικών παραγόντων που συνετέλεσαν στην εκδήλωση αυτής της συμπεριφοράς. Αυτό προϋποθέτει τη συνεργασία γονέων και παιδιού. Η θεραπευτική προσέγγιση εδράζεται σε συμπεριφοριστικές τεχνικές που στοχεύουν στη σταδιακή επανένταξη του παιδιού στο σχολείο καθώς και στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και στη βελτίωση της αυτό-εικόνας.